Russ Crutcher, จาก Seattle, WA สหรัฐอเมริกา ผู้เชี่ยวชาญในการวิเคราะห์อนุภาค และการทำนิติวิทยาศาสตร์ (Microscopy and Forensics Specialist) ผ่านทางน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าได้กล่าวไว้อย่างน่าสนใจว่า
“เราสามารถมองเห็นอนุภาคต่างๆ (Particles) ที่อยู่ในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าได้ และมันจะบอกเรื่องราวต่างๆของหม้อแปลงไฟฟ้าได้อีกด้วย”
เขากล่าวว่าโดยมากแล้วอนุภาคต่างๆ (Particles) เกิดจาก
1) เหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นในหม้อแปลง
อนุภาค (Particles) ที่เกิดขึ้นจากเหตุการณ์ในหม้อแปลงไฟฟ้าจะมีความแตกต่างกันทั้งในเรื่องของขนาด รูปร่าง พื้นผิว และสี
โดยข้อมูลที่ได้จากอนุภาค (Particles) ทั้งหมดนี้ จะทำให้เราทราบถึงที่มาที่ไป (จุดกำเนิด) ของมัน ซึ่งจะทำให้เรารู้ว่า ปัญหามาจากสิ่งใดภายในหม้อแปลงไฟฟ้า ยกตัวอย่างเช่น เมื่อมีอาร์คเกิดขึ้นที่ bolt หรือ น๊อต ในหม้อแปลงไฟฟ้า มันก็จะเกิดอนุภาคที่แตกกระจายจากอาร์คตรง bolt และน๊อต ปะปนอยู่ภายในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้านั่นเอง
2) การเริ่มหมดอายุการใช้งานของหม้อแปลง
อนุภาค (Particles) ที่ปะปนอยู่ภายในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าไม่เพียงบอกเรื่องราวต่างๆในหม้อแปลงไฟฟ้า แต่มันยังบอกถึงอายุขัยของหม้อแปลงไฟฟ้าได้อีกด้วย
เมื่อหม้อแปลงไฟฟ้าเริ่มหมดอายุ มันจะมีการผลิตอนุภาค (Particles) ขนาดต่างๆ ขึ้นภายในหม้อแปลงไฟฟ้า และปะปนในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้า โดยเราจะเจออนุภาค (Particles) ที่แสดงการเสื่อมสภาพของหม้อแปลงไฟฟ้าผ่านทางกระดาษ เมื่อกระดาษเสื่อมสภาพ จะเกิดกระบวนการ depolymerization โดย depolymerization จะทำให้ ไฟเบอร์ของกระดาษย่อยสลายสั้นลงๆ ปะปนในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้านั่นเอง
หากเก็บน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าแล้วเจอเยื่อกระดาษออกมากับน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้า…นั่นบ่งบอกได้ว่าอายุของหม้อแปลงไฟฟ้าเหลือไม่มากแล้ว นอกเหนือจากไฟเบอร์ของกระดาษที่ย่อยออกมาแล้ว ยังมีอนุภาคอื่นๆที่แสดงถึงการเสื่อมสภาพของหม้อแปลงไฟฟ้าได้อีก เช่น Limonite, Paint sphere, ไม้, polymer เป็นต้น
จำไว้ว่า เมื่อไรก็ตามที่ทำการเก็บตัวอย่างน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้า เรากำลังเก็บตัวอย่างน้ำมันพร้อมด้วยอนุภาค (Particles) อีกด้วย
คำถามคือว่า…ทำไมเราต้องวิเคราะห์อนุภาค! เหตุผลก็คือ มันจะทำให้….
- ค่า dielectric breakdown ต่ำ
- สภาพของน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าเสื่อม
- ประสิทธิภาพในการระบายความร้อนลดลง
- อุปกรณ์ที่เคลื่อนไหวฝืด
ที่นี้เรามาดูเหตุการณ์จริง ที่เกิดจากอนุภาค (Particles) ที่อยู่ในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้า และประโยชน์ของการวิเคราะห์อนุภาค (Particles) กัน
การสะสมของอนุภาค (Particles) ต่างๆหากมันรวมตัวกันทางเคมี อาจจะทำให้เกิดการเชื่อมติดถาวรของอุปกรณ์ที่เคลื่อนไหวได้เช่น de-energized tap changer ตามรูปด้านล่าง
หากเป็นเช่นนี้ ถ้าต้องการปรับเปลี่ยนระดับแรงดันในหม้อแปลงไฟฟ้า เราจะเปลี่ยนตำแหน่งของ tap position ในหม้อแปลงไฟฟ้าได้อย่างไร !!
การวิเคราะห์อนุภาค (Particles) ต่างๆ ท่านจะต้องมี database ที่มากๆ ต้องเรียนรู้ชนิด ขนาด และปริมาณการเติบโตของมัน เพื่อมาสร้างความสัมพันธ์กับการทดสอบน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าในหัวข้ออื่นๆ เพื่อที่จะให้รู้สภาพหม้อแปลงไฟฟ้าของท่านอย่างลึกซึ้ง
หากท่านเป็นผู้ดูแลหม้อแปลงไฟฟ้า อย่างน้อยท่านต้องคิดถึงปัจจัยที่เกิดจากอนุภาค (Particles) ด้วย เพื่อที่จะให้หม้อแปลงไฟฟ้าของท่านทำงานได้อย่างดี
ถึงผู้ดูแลระบบไฟฟ้า…. ท่านตรวจสอบอนุภาคต่างๆในน้ำมันหม้อแปลงไฟฟ้าแล้วหรือยัง !!!
หากมีเยอะมากจะต้องทำอย่างไรต่อไป!!
